Toestand
Grotendeels bewaard. Het gebouw 'Pannenfabriek De Panoven' is vastgesteld als bouwkundig erfgoed (01-02-2018) en is beschermd als monument (08-09-1995).
Beschrijving/informatie/geschiedenis
Deze panoven stond niet in de inventaris van Willem Driesen. Hij werd waarschijnlijk rond 1877 opgericht. Op de militaire kaart van 1873 is hij nog niet terug te vinden, op de kaart van 1904 is er duidelijk een oven met droogloods aanwezig. Later werd deze panoven uitgebreid tot een gemechaniseerde pannenfabriek met verschillende ovens.
De pannenfabriek werd waarschijnlijk opgericht door François Jorissen. Na het overlijden van François, hertrouwde zijn moeder en werd de pannenbakkerij (even) hernoemd naar haar nieuwe echtgenoot Thielens. Daarna werd de zoon van François, Modest Jorissen (15 maart 1887 - 10 augustus 1970) eigenaar van de pannenbakkerij. Modest Jorissen was lang burgemeester van Loksbergen, tot aan de fusie van gemeente Loksbergen met Halen in 1964.
De pannenfabriek Jorissen is in de streek erg bekend. Tot in de jaren '50 van vorige eeuw was het bedrijf actief. Een gedeelte van het geklasseerde bedrijfsgebouw (sinds 1995) met o.a. de ovens werd gerestaureerd (er is o.m. een kinderopvang ondergebracht).
Het gedeelte met de oude machines (vormpers, strengenpers...) ligt jammer genoeg weg te kwijnen. Er zou in 2019 eindelijk sprake zijn van een verdere restauratie. Allicht is er intussen veel materiaal verloren gegaan.
De panoven is van het type 'paapoven', meet 3 bij 6 meter en is voorzien van twee maal drie stookgaten en één rondbogig afgedekte laadtoegang. De stookgaten worden afgesloten door midden van neerlaatbare vuurvaste panelen met tegengewicht. In de ovenruimte die afgedekt is met een tongewelf lagen op het moment van bescherming nog restanten van een 'misbaksel' uit 1954, nl. een lading drainagebuizen.
De oven heeft een ronde schoorsteen uit baksteen van ongeveer 15 meter hoog.
Bij de bewaarde machines bevinden zich volgens de beschrijving van Onroerend Erfgoed nog onder meer een vormpers voor platte pannen: 'Winnen & Büschges - Boisheim Rheinland' (zie catalogus op www.dachziegelarchiv.de); een revolverpers met met vormen op een vijfkantige trommel, een vormpers (sledepers) voor nokken; strengpers met rollen en een
verrolbare snijmachine voor het sectioneren van gresbuizen.
Volgens het oorspronkelijke beschermingsbesluit zouden er ook nog oudere delen bewaard zijn gebleven (onder meer van een oven uit 1877) en delen van een smalspoor.
In 1888 wordt bij het provinciebestuur van Limburg een brevet d'invention neergelegd door François Jorissen, "fabricant de tuiles, domicilié à Loxbergen", voor "un système de tuiles à double attache". Voor zover bekend, de enige mechanische pannen met een dubbele sluiting die in deze regio werden geproduceerd.
In 1920 werd de fabriek gemechaniseerd en werd een stoommachine geïnstalleerd. In 1939 werd het machinehuis volledig vernieuwd: de fabriek draaide van dan af op twee elektromotoren. Er werkten vijf werklieden. De productie stopte in 1954. Op dat ogenblik produceerde de fabriek hoofdzakelijk riolerings- en afvoerbuizen.
|
