Ligging
Toponiem: -
Adres: Koninksemsteenweg, 3700 Tongeren
Kadasterperceel: -
Coördinaten: 50,7743, 5,452
|
Toestand
Gesloopt/verdwenen
Beschrijving/informatie/geschiedenis
Deze steenbakkerij was bekend van de vondst van een Romeins christelijke graftombe in het zuidwesten van Tongeren (wijk Paspoel) aan het eind van de 19de eeuw.
In 1880 vonden arbeiders van de steenbakkerij Christiaens-Vanderyst in 1880 tijdens leemafgravingen een merkwaardige dubbele grafkamer. De locatie was was volgens archeologen geen grote verrassing. De tombe was gelegen binnen het zuidwestelijk grafveld van Tongeren, waar honderden Romeinse graven ontdekt zijn. De tombe bevond zich volgens de ontdekkers op ongeveer drie meter diepte en mat buitenwerks circa 3 bij 2,4 meter. Een lengtemuurtje deelde de kamer middendoor en vormde twee afzonderlijke grafruimten, volgens hun lengteas oost-west gericht (zie foto's van Beeldbank Tongeren). De noordelijke helft bevatte het skelet van een vrouw, een halssnoer bestaande uit blauwgroene en vergulde kralen, een benen kam, een mantelspeld, vier bronzen armbanden en volgens sommige bronnen ook een munt. De andere helft van de grafkamer bevatte de skeletdelen van een man en ook een glazen flesje. Beide skeletten lagen met het hoofd naar het westen, het gelaat naar het oosten gekeerd.
Omwille van de versieringen en meer bepaald een gestileerd christogram (dat nu overigens niet meer zichtbaar is...) werd het graf lang aanzien als de oudste christelijke getuigenis in ons land.
De graftombe kwam in 1881 terecht in een museum in Luik en verhuisde na vele jaren in 2008 eindelijk weer naar Tongeren waar het een opvallende plaats kreeg in het vernieuwde Gallo-Romeins Museum.
Het was dus bekend dat de graftombe gevonden werd in het zuidwestelijk gelegen romeinse grafveld van Tongeren. De precieze locatie kenden we eerst niet. Het raadplegen van oude militaire kaarten gaf de oplossing. De steenbakkerij is zichtbaar op de militaire kaart van 1873, maar komt niet voor op het primitief kadaster (1843), de Buurtwegenatlas (1845) of de Kaart Vandermaelen (1854). Vermoedelijk begon men dus met een steenbakkerij op de lokatie tussen ongeveer 1850 en 1860. De militaire kaart van 1873 was namelijk de eerste kaart die op het terrein werd opgemeten door de officieren van het Dépôt de la Guerre, en dat tussen 1860 en 1873.
Op de militaire kaart van 1873 zijn naar alle waarschijnlijk drie droogloodsen zichtbaar gelegen binnen een grote ontginning.
Op de foto's uit 1881 is zichtbaar hoe diep de kleigroeve is, naar schatting 3 à 4 meter. Daarom veronderstellen we dat de kleigroeve op dat moment al verschillende jaren gebruikt werd.
Op de militaire kaart van 1904 is diezelfde ontginning zichtbaar, de droogloodsen niet meer, maar wel met de vermelding 'Briq.ie' (briquetterie of steenbakkerij).
De eigenaar van deze steenbakkerij (misschien tevens pannenoven) was de familie Christiaens. Dit was een echte pannenbakkersfamilie die in Tongeren verschillende steenbakkerijen en pannenovens bezat. Deze steenbakkerij werd waarschijnlijk opgericht door Henri Christiaens, gehuwd met Joséphine Hoegaerts. Na zijn overlijden in 1864 werd ze allicht verder uitgebaat door zijn oudste zoon Jean Christiaens, gehuwd met Marie Joséphine Vanderijst (of Vanderyst). Jean overleed in 1899. Het is niet duidelijk of de steenbakkerij daarna nog lang verder werd uitgebaat.
Andere pannenovens die door de familie Christiaens werden uitgebaat waren de de panoven op het Geebroek en de pannenoven in de Gasthuisbosdreef.
|
