home > woord en beeld >

Halense betonpannen in 1885

In de gemeente Halen werd halfweg de 19de eeuw een van de eerste Belgische betonfabrieken opgericht. Daar werden ook de eerste betonpannen gemaakt. Dat weten we ondermeer omdat in 1885 een brevet d'invention aan de provincie voorgelegd door Eugène Thiery, "industriel, domicilié à Haelen-en-Hesbaye pour la confection d'une tuile en beton comprimé".
Het bedrijf Thiery produceerde allerhande betonwaren (o.a. betonblokken, buizen, dakpannen, ...).

Het is erg opvallend dat al er zo vroeg een betonfabriek bestond in Halen. De eerste cementfabriek in België dateert van 1872: de heren Duffossez en Henry stichtten toen de eerste fabriek van zgn. Portlandcement van het land in Cronfestu (in de buurt van Charleroi).

Eugène Thiery (geboren 15 september 1843 in Halen), ontwikkelde nieuwe productiemethodes, o.a. voor het produceren van betonnen buizen. Zijn beide zonen, Paul en Joseph, hielpen hem bij deze nieuwe ontwikkelingen. Deze informatie hebben we van Frank Thiery, zijn achterkleinzoon. Over de fabriek zelf is blijkbaar weinig informatie bewaard gebleven.

Eugène Thiery sloot de fabriek toen de Duitse bezetter in 1915 eiste dat betonwaren zouden geproduceerd en geleverd worden voor het Duitse leger. Eugène weigerde voor de Duitse bezetter te werken. Hij had hiervoor goede redenen: zijn zoon Paul, ingenieur, werd een jaar eerder bij het begin van de eerste wereldoorlog in Leuven vermoord door Duitse soldaten. Hij is één van de slachtoffers die op het monument aan het station van Leuven staan vermeld. Eugène Thiery overleed nog dat zelfde jaar op 4 februari 1915.

Interessant is dat uit informatie van het Algemeen Rijksarchief zou blijken dat Eugène Thiery op het einde van de 19de eeuw een aanvraag heeft gedaan bij de Minister van Justitie om betonnen bouwelementen te laten produceren door de opgesloten landlopers en bedelaars in Merksplas (bericht van dr. Rik Vercammen). Meer informatie hierover is nog niet beschikbaar.

De fabriek van Eugène Thiery kwam later in handen van de familie Roosen. Tijdens de tweede wereldoorlog ging deze familie wel in op de vraag van het Duitse leger. Dat was niet naar de zin van het Belgische verzet. Eugène Thiery, kleinzoon van de oorspronkelijke oprichter van het bedrijf, verhinderde de samenwerking met de vijand door de productielijn van de fabriek eigenhandig te dynamiteren...

Op onderstaande stafkaart (rond 1930) staat een fabriek aangegeven ter hoogte van het station van Halen (op de verdwenen spoorlijn Tienen-Diest), allicht is dit de betonfabriek, op dat moment eigendom van de familie Roosen.

Meer info en bronnen:
- Persoonlijke mededeling Frank Thiery.
- Boek Schoon Volk, over kasteelbewoners in West-Limburg.
- Beton op Wikipedia.
- Geschiedenis van het cement op FEBELCEM.
- Kaart via Cartesius.